Okul Başarısızlığı

Ders başarısızlığı ve zeka
Öğrenmenin temel koşullarından en önemlisi çocuğun yaşına uygun zekâ gelişimine sahip olmasıdır. Ancak zekaca normal olan çocuklarda da öğrenmede zorluk ve bunun sonucu okulda başarısızlık gözlenebilir.
Zekası normal olan çocuklarda ders başarısızlığına yol açabilecek bazı ruhsal sorunları şöyle sıralayabiliriz.
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
- Uyum ve davranım bozukluğu
- Öğrenme bozukluğu
- Depresyon
- Okul korkusu
- Bedensel hastalığı olan çocuklarda uyum sorunları
- Çevresel nedenlere bağlı motivasyon eksikliği
Ders başarısızlığının çocuğun kendisinden ya da çevresinden kaynaklanan nedenleri vardır. Çocukta tek bir neden okul başarısızlığı oluşturacağı gibi birden fazla neden birlikte de etkili olabilir. Öncelikle başarısızlık sözünü açmak gerekir. Çünkü başarı ve başarı-sızlık her kişiye göre farklı değerlendirilebilen kavramlardır. Biri için başarı sayılan bir başkası için başarısızlık sayılabilir. 
Örneğin, bir anne çocuğunun sınıfını geçmesini başarı olarak görürken bir başka anne karnesinde çoğu derslerde tam not alan çocuğunu takdirname almadı ya da özel okullar sınavını kazanamadı diye başarısız görebilir. 
Başarı her çocuk için farklı değerlendirilmesi gereken bir kavramdır. Bir çocuk için başarı kabul edilen elbette başka bir çocuk için başarısızlık kabul edilebilir. 
Ancak burada önemli olan çocuğun zihinsel yetilerini ve bilişsel gelişim düzeyini göz önüne alarak bir değerlendirme yapmaktır. Anne babanın beklentilerine göre başarı değerlendirilmesi yapılamaz. Bir çocuğun başarısızlığından bahsedebilmek için onun bilgi ve beceri edinmede kendi gelişim düzeyindeki yaşıtlarına göre geri olduğunu görmemiz gerekir. 
Okul başarısızlığının başlıca nedenleri
Zeka Sorunu: Ders notlarının zayıf olması çocuğun kapasitesinin bu bilgileri öğrenecek ve özümseyecek düzeyde olup olmadığı sorusunu akla getirir. Gerçekten de genel zihinsel yetileri zayıf, zekaca geri bir çocuktan yaşıtlarına benzer bir başarı beklemek yersiz olur. Siz ne kadar çaba gösterirseniz gösterin eğer çocuk zeka düzeyine uygun olmayan bir eğitim alıyorsa başarılı olması beklenemez. Bu nedenle çocuğun kapasitesine uygun bir eğitim kurumuna devam etmesi gerekir. Anne babanın beklentilerini, idealler ve hayaller değil çocuğunun kapasitesi ve yapabilecekleri belirlemelidir. 
Her başarısızlıkta neden zeka geriliği değildir elbette. Zekası normal olan çocuklarda da çeşitli nedenlerle okul başarısızlığı görülebilir. 
Donuk Zekalılık: Zekaları normale yakın ya da hafif derecede düşük olan çocukların ders başarıları düşüktür. Ailenin ve öğretmenin katkılarıyla ancak bir noktaya kadar eğitimlerini sürdürebilirler. Bu çocuklardan büyük başarılar beklemek doğru olmaz. Kapasitelerinin elverdiği kadar okula devamları önerilir. Okul sonrası ise çalışabilecekleri bir işe yönlendirilmesi daha uygundur. 
Okula Uyum Sorunu: Okul ve öğretmenine alışamamış ve onları sevmeyen bir çocuğun başarısız olma ihtimali yüksektir. Çocuğun okul ve öğretmenle yaşadığı zorluklar ve uyumu engelleyen nedenler ortaya çıkarılmalıdır. 
Okul Korkusu: Özellikle ilk okula başlama döneminde okula gitmeye karşı büyük bir tepki ile kendini gösterir. Okula gitmek istemeyen, gitseler dahi orada annesiz kalamayan çocuklarda ders başarısı beklenen düzeyde olmaz. Okul korkusu sorunu çözülmeden derslere uyum sağlamak ve başarı elde etmek güçtür. 
Davranım Sorunları: Okulda kurallara uyma güçlüğü olan bu çocukların arkadaş ve öğretmenleriyle olan ilişkileri bozuktur. Okul devamsızlıkları fazladır. Genellikle derslere karşı ilgisiz davranır ve pek başarılı olamazlar. Okula uyumsuzlukları nedeniyle eğitimlerini sürdürmeleri oldukça zordur. 
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu: Dikkat sorunu olan aşırı hareketli çocukların dersi takip etme ve ödevlerini yapmadaki güçlükleri nedeniyle başarısız olma oranları yüksektir. Sınıf içinde kurallara uyma güçlüğü olan bu çocuklar sırada rahat şekilde oturamaz dersten daha çok çevreleriyle ilgilenirler. Öğretmenin anlattıklarını ve dersi takip edemez verilen ödevleri yerine getiremezler. Evde anne baba ne kadar zorlarsa zorlasın çocuğu dersin başına oturtamazlar. Masasına oturan çocuk kısa süre içinde çeşitli bahanelerle masadan kalkar ya da ders dışı şeylerle meşgul olmaya başlar. Dikkat sorunu olup da aşırı hareketliliği olmayan çocuklar ise sınıfın huzurunu bozmayabilirler, ancak derste hayal dünyasında gibidirler. Dalıp gider, dersi dinleme yerine başka şeyler düşünürler. Evde ödevlerini çok yavaş tempoda yaparlar. Bu tip çocukların tedavi edilmedikleri müddetçe ders başarılarının artması beklenemez. Eğitimden yararlanabilmeleri ve kapasiteleri elverdiği kadar başarılı olabilmeleri tedavi edilmelerine ve tedavideki başarıya bağlıdır. 
Öğrenme Bozukluğu: Bu çocuklarda zeka geriliği olmadığı halde okuma, yazma ve aritmetik gibi akademik becerilerin bazıları ya da tamamında yetersizlik söz konusudur. Akademik becerileri zekalarına göre belirgin derecede geridir. Sıklıkla zeka geriliği ile karışır. Ancak uzman kişilerin muayenesi ve özel testler ile tanı konabilir. Tedavi edilmedikleri sürece bu çocukların başarılı olmaları beklenemez. 
Bedensel Hastalıklar: Uzun süren bedensel hastalığı olan çocukların okula uyumlarında güçlükler olmaktadır. Hastalıkları nedeniyle okuldan bir müddet uzak kalmanın yanında hastalığın verdiği ağrı, yorgunluk ve hareket kısıtlılığı gibi engeller çocuğun derslere olan ilgisini azaltabilir. Uzun süre hastanede yatan çocuklarda geri dönmede zorluk yaşanabilir. Eğer çocuk okula uzun süre gidemeyecek ise okul ile bağlantısını devam ettirmeye yönelik önlemler alınmalıdır. 
Depresyon: Depresif çocukta genel bir isteksizlik hali hakimdir. Çocuğa ders çalışmak çok zor gelir. Dolayısıyla ders başarısı düşer. Arkadaş ve öğretmeni ile ilişkisi azalır ya da bozulur. Ailenin bütün ısrarlarına rağmen çocuk okula gitmek istemediğini belirtir ve zamanla okula gitmemeye başlar. Aile bu isteksizliği basit bir kapris veya tembellik olarak yorumlar. Sonunda zorlamalar artar ve çocuğa ceza verilir. Bu durum sorunu çözmediği gibi çözümünü daha da zorlaştırır. Tedavi sonrası genellikle okula uyum sağlanmaktadır.